درس تفسیر استاد مهدی زمانی‌فرد
99/08/27
بسم الله الرحمن الرحیم
موضوع:تفسیر/سوره آل عمران/آیه8
آیه ۸،جهت پنجم: بحث روایی:
روایت خاصه: در تفسیر برهان ۲ روایت ذیل این آیه نقل شده:
۱-روایت اول درباره عامل انحراف قلب:
جلد ۱ صفحه ۶۰۰ حدیث ۱۸: محمد ابن یعقوب عن ابی عبدالله اشعری عن بعض اصحابنا عن هشام ابن حکم قال لی ابی الحسن موسی‌بن‌جعفر علیه‌السلام و ذکر الحدیث الی ان قال یا هشام ان الله حکی عن قوم صالحین انهم قالوا ربنا لاتزغ قلوبنا.... حین علموا ان القلوب تزیغ و تعود الی عماها و رداها( کوری و پستی ضلالت) انه لم یخف الله من لم یعقل عن الله (از خدا نمی‌ترسد کسی که عقلش از خدا نباشد یعنی بدرستی خدا را نشناخته باشد) و من لم یعقل عن الله لن یعقد قلبه علی معرفه ثابته ینظرها و یجد حقیقتها فی قلبه و لا یکون احد کذلک الا من کان قوله لفعله مصدقا و سره لعلانیته موافقا( باطن و ظاهر یکی باشد) لان الله تعالی اسمه لم یدل علی الباطن الخفی من العقل الا بظاهر منه و ناطق عنه.عامل انحراف قلب یعنی عقلانیت الهی درست انجام نشده یعنی معرفت ثابت مستحکم ندارد این شخص در خطر انحراف قلب است چه چیزی سبب می شود معرفتمان ثابت و مستحکم باشد؟ آنجایی که گفتار و رفتار مطابق باشد. ظاهر و باطن با هم هماهنگ شود
۲-روایت دوم: هشدار و انذار آیه مبارکه: حدیث نوزدهم: عیاشی عن سماع ابن مهران قال قال ابو عبدالله ع اکثِرو من ان تقولو: ربنا لاتزغ قلوبنا.... و لا تامنوا الزیغ( خودتان را ایمن از انحراف ندانید)
روایات عامه:
تفسیر الدرالمنثور جلد ۲ صفحه ۸ : و اخرج ابن ابی شیبه( یعنی با سند متصل خودش روایت کرده) و احمد....عن عائشه قالت کان رسول الله کثیرا ما یدعو یا مقلب القلوب ثبت قلبی علی دینک قلتُ یا رسول الله ما اکثر ما تدعوا بهذاالدعاء ( چقدر شما این دعا را زیاد تکرار می کنید) فقال رسول الله لیس من قلب الا و هو بین اصبعین من اصابع الرحمن (هیچ قلبی نیست مگر آنکه بین ۲ انگشت از انگشتان خدای رحمان است ) اذا شاء ان یقیمه اقامه و اذا شاء ان یزیغه ازاغه اما تسمعی قوله تعالی ربنا لاتزغ قلوبنا بعد اذ هدیتنا....
۲ نکته در روایت: بین اصبعین: اصبع کنایه است از این‌که این فعلی که خدا می‌خواد انجام بده سهل است برای او ( در منابع شیعی هم اصبع برای خدا آمده: علل‌الشرائع جلد ۲ صفحه ۶۰۴ فان القلوب بین اصبعین من اصابع الله)
۲- اذا شاء ان یقیمه اقامه و ...: این‌جا جبر، منظور نیست بلکه مشیت خدا بعد از آن است که انسان خودش در مسیر هدایت یا انحراف قرار می گیرد.
پایان آیه ۸
