درس خارج فقه استاد سید محمد واعظ‌موسوی

موضوع: كتاب الحج/الوقوف بعرفات /ادامه مسأله رابعه

مسألة الرابعة: ...والجاهل بالحكم كالناسي[1] .

حضرت امام خمینی ره فرع پنجم را بر فرع چهارمی که بحث آن گذشت، مترتب فرمودند، بنابراین در صورتی که قبل از غروب شرعی از عرفات کوچ کرده و قبل از انقضاء وقت، متذکر شد لازم است برای وقوف به عرفات برگردد و اگر هم برنگشت کفاره‌ای بر وی ثابت نسیت.

البته مقتضای چنین الحاقی ( الحاق جاهل به ناسی ) در فرع پنجم این است که در اینجا گفته شود: " اذا خرج ناسیاً تذکر بعد الخروج " زیرا ابتدا حکم ناسی را بیان فرموده و سپس جاهل را بر آن عطف کرده است.

امّا با توجه به اینکه در روایت، حکم عامد و جاهل ذکر شده است بنابراین شایسته است نسبت به همه فروغ مذکور در این مسئله گفته شود: " الناسی کالجاهل " همانگونه که فاضل نراقی ره نیز می‌فرماید: والناسي كالجاهل ، بالإجماع ، بل يمكن إدخاله في الجاهل المنصوص عليه أيضا ، ولو علم أو ذكر قبل الغروب وجب عليه العود مع الإمكان ، امتثالا للأمر الواجب عليه.[2]

مسألة الرابعة: ... ولو لم يتذكّر حتّى‌ خرج الوقت فلا شي‌ء عليه[3] .

دلیل چنین حکمی از آنچه گذشت، روشن می‌شود؛ زیرا کفاره بر کسی واجب می‌شود که از روی علم و عمد، اقدام به خروج قبل از غروب از سرزمین عرفات کرده باشد بنایراین، معلوم می‌شود که بر ناسی و جاهل، چیزی ثابت نخواهد بود.