درس خارج فقه استاد سید محمد واعظ‌موسوی

موضوع: كتاب الحج/السعي /طائفه دوّم روایات در مورد زیادی سهوی سعی

طائفه ثانیه: روایاتی که در مورد زیادی سهوی سعی، حکم به صحت، مطلقا می‌کنند.

صحیحه عبدالله بن محمد الحجلال

وباسناده عن موسى بن القاسم، عن صفوان بن يحيى، عن عبد الله بن محمد عن أبي الحسن عليه السلام قال: الطواف المفروض إذا زدت عليه مثل الصلاة، فإذا زدت عليها فعليك الإعادة وكذا السعي. أقول: وتقدم ما يدل على ذلك.[1]

امام (علیه السلام) سعی را به منزله "نماز" قرار داده و روشن است که زیادی سهوی در نماز موجب بطلان نیست (البته زیادی سهوی ارکان، دلیل خاص دارد) بنابراین فرمایش امام (علیه السلام)، "فعليك الإعادة" در مقام بیان حکم زیادی سهوی است و نسبت به زیادی سهوی حکم، صحت است، البته در این روایت، چگونگی چاره‌ اندیشی نسبت به مقداری که سهواً افزوده شده، بیان نشده است.

طائفه ثالثه: روایاتی که بر "اعتنا به هفت شوط اوّل و کنار گذاشتن مازاد بر آن" دلالت می‌کند، در این رابطه سه روایت وجود دارد، که قدر مشترکشان این است که بر هفت شوط اوّل اعتنا می‌شود و مقدار زائد هر چه باشد (خواه یک شوط یا هفت شوط یا نُه شوط) طرح می‌شود.

    1. صحیحه عبدارحمان بن الحجاج از ابوابراهیم (علیه السلام)

محمد بن يعقوب، عن أبي علي الأشعري، عن محمد بن عبد الجبار، عن صفوان بن يحيى، عن عبد الرحمن بن الحجاج، عن أبي إبراهيم عليه السلام في رجل سعى بين الصفا والمروة ثمانية أشواط ما عليه؟ فقال: إن كان خطأ أطرح واحدا واعتد بسبعة.[2]

    2. صحیحه جمیل بن درّاج از امام صادق (علیه السلام)

وعنه، عن أبيه، عن أحمد بن محمد بن أبي نصر، عن جميل بن دراج قال حججنا ونحن صرورة فسعينا بين الصفا والمروة أربعة عشر شوطا، فسألت أبا عبد الله عليه السلام عن ذلك، فقال: لا بأس سبعة لك وسبعة تطرح. ورواه الشيخ باسناده عن محمد بن يعقوب. أقول: وتقدم ما يدل على ذلك هنا وفي الطواف.[3]

این روایت بر صحت یکی از هفت شوط و طرح دیگری دلالت دارد و چه بسا ظاهر آن، صحت هفت شوط اوّل و طرح هفت شوط دوّم باشد و فراز "ونحن صرورة" بر انجام زیادی از روی جهل دلالت می‌کند.

آنچه گذشت در صورتی بود که سعی، چهارده شوط انجام داده شود.

حکم سعی که پانزده شوط انجام داده شود از "صحیحه معویة بن عمار" استفاده می‌شود که اخذ به هفت شوط اوّل، ظهور دارد.

وعن علي بن إبراهيم، عن أبيه، عن ابن أبي عمير، عن معاوية بن عمار قال: من طاف بين الصفا والمروة خمسة عشر شوطا طرح ثمانية واعتد بسبعة الحديث[4] .

طائفه رابعة:

    1. صحیحه محمد بن مسلم از امام باقر یا امام صادق (علیهما السلام)

محمد بن الحسن باسناده عن موسى بن القاسم، عن صفوان، عن علاء، عن محمد بن مسلم، عن أحدهما (في حديث الطواف) قال: وكذا إذا استيقن أنه سعى ثمانية أضاف إليها ستا.[5]

    2. صحیحه محمد بن مسلم از امام باقر یا امام صادق (علیهما السلام)

وباسناده عن علي بن مهزيار، عن فضالة بن أيوب، عن علاء، عن محمد بن مسلم، عن أحدهما (في حديث) قال وكذلك إذا استيقن انه طاف بين الصفا والمروة ثمانية فليضف إليها ستة.[6]

البته با توجه به وحدت این دو حدیث از جهت راوی (محمد بن مسلم) و مرویٌ‌عنع (احدهما) کحتکل است که ایندو روایت، وحدت داشته باشند.