درس خارج فقه استاد سید محمد واعظ‌موسوی

موضوع: كتاب الحج/السعي /ادلّه شرطیت طهارت از جنابت در حال حیض

ادلّه شرطیت طهارت از جنابت در حال سعی

مرحوم شیخ حرّ عاملی روایتی را از " عبید بن زراره بواسطه صدوق ره " نقل کرده، که سند آن ، "محمد بن موسی بن المتوکل" ( که سید ابن طاووس ادّعای اجماع بر وثاقت او کرده و نیز ابن داود و علّامه او را توثیق نموده‌اند ) از "ابن محبوب" ( که توثیق خاص دارد و از امام رضا علیه السلام نقل حدیث می‌کند و از 60 نفر از اصحاب امام صادق علیه السلام روایت نقل کرده و شخصیتی جلیل القدر است که از ارکان چهارگانه در عصر خود به‌شمار می‌رود، از اصحاب إجماع است و در اسناد نوادرالحکمة و تفسیر قمی نیز وارد شده است ) از "عبدالعزیز العبدی" ( نجاشی بر ضعیف بودن ایشان تصریح نموده است ) از "عبید بن زراره" ( نجاشی

در ترجمه‌اش او را، ثقةٌ ثقه، عین، لالبس فیه و لاشک، فرموده است، که از امام صادق علیه السلام نقل حدیث می‌کند و نیز در أسناد نوادرالحکمة و تفسیرالقمی واردشده است ) که از امام صادق (علیه السلام) در مورد شخصی که بعد از شوط چهارم مُحدث به حَدَث اکبر (جنابت) شده و آن‌حضرت فرمودند: (يغتسل ثم يعود ويطوف ثلاثة أشواط ويستغفر ربه ولا شئ عليه).

وبالاسناد عن ابن محبوب، عن عبد العزيز العبدي، عن عبيد بن زرارة قال: سألت أبا عبد الله عليه السلام عن رجل طاف بالبيت أسبوعا طواف الفريضة ثم سعى بين الصفا والمروة أربعة أشواط، ثم غمزه بطنه فخرج فقضى حاجته ثم غشى أهله قال: يغتسل ثم يعود ويطوف ثلاثة أشواط ويستغفر ربه ولا شئ عليه...[1]

این روایت همانگونه که ملاحظه می‌شود بر اشتراط طهارت از جنابت در حال سعی دلالت دارد؛ زیرا امام (علیه السلام) امر به اعتسال نموده ( البته امر به اغتسال هر جند در کتاب تهذیب "ج5ص321 شماره 1107 " آورده نشده، ولی در کتاب کافی "ج4ص379 حدیث 6 "وارد شده، لذا نبودنِ آن در تهذیب، ضرری وارد نمی‌کند).

هر چند اشتمال سند بر "عبد العزیز العبدی" موجب تضعیف و عدم وثوق است، ولی با توجه به اینکه شخصیت ممتاز و فقیه بزرگی مانند " حسن بن محبوب" از او نقل کرده، لذا می‌توان از این توثیق عام استفاده کرده و سند را تصحیح نمود.

اشکالی که بر دلالتِ این حدیث وارد است این است که: در پاسخ امام (علیه السلام) تعبیر " لا شیءٌ علیه " وارد شده، و حال آنکه نزدیکی با زوجه قبل از انجام طواف نساء، کفّاره دراد و به همین خاطر است که شیخ ره در توجیه این روایت فرموده است: « إنه فطع السعی علی أنه قام فطاف طئاف النساء ثم ذکر حینئذٍ فلاتلزمه الکفارة»، و حال آنکه به نظر می‌رسد که دلیلی بر این حمل نداریم و چنین حملی حمل بلادلیل است.

امّا حدیث " ابی غسان حمید بن مسعود " از امام صادق (علیه السلام) با روایت فوق منافات دارد و به وضوح بر عدم اعتبار مطلق طهارت (حتّی ازجنابت) دلالت دارد. ولی چون از نظر سند ضعیف است، لذا بر مبنای آن نمی‌توان فتوی داد، فلذا به نظر ما، طهارت از جنابت در حال سعی، احوط است.

محمد بن الحسن باسناده عن أحمد بن محمد بن عيسى، عن البرقي، عن أبي جعفر، عن أبي غسان حميد بن مسعود قال: سألت أبا عبد الله عليه السلام عن رمي الجمار على غير طهور، قال: الجمار عندنا مثل الصفا والمروة حيطان، إن طفت بينهما على غير طهور لم يضرك والطهر أحب إلي، فلا تدعه وأنت قادر عليه.[2]