درس خارج فقه استاد سید محمد واعظ‌موسوی

موضوع: كتاب الحج/السعي /المساله الثانیه (فرع اول)

مسألة الثانیة: يجب على الأحوط أن يكون الابتداء بالسعي من أوّل جزء من الصفا...[1]

در دومّین مسئله از مسائل مربوط به سعی سه فرع مطرح شده که به ترتیب بررسی می‌کنیم:

    1. آغاز و ختم از اوّلین جزء صفا و مروه.

    2. کفایت صعود به بعضی از پلّه‌ها.

    3. جواز انجام سعی به صورت سواره و پیاده.

فرع اوّل: واجب است هر شوطی از اشواط طواف از اوّلین جزء صفا یا مروه آغاز و به اوّلین جزء آنها ختم شود.

اصل این مطلب در مسئله قبلی روشن شده و در این مسئله بحث پیرامون چگونگی تحقُق چنین امری است به‌ طوری که پاشنه یک پا یا هر دو پا را به صفا بچسباند و وقتی در شوط دوّم به صفا می‌رسد انگشتان یک یا هر دو پا را به صفا بچسباند و در طرف مروه نیز به همین نحو عمل کند تا اطمینان پیدا کند که در هر شوطی تمام مسافت بین صفا و مروه را پیموده است.

آنچه گفتیم ظاهر فرمایش علّامه ره است که فرموده است: يجب السعي بين الصفا والمروة في المسافة التي بينهما، فلا يجوز الإخلال بشئ منها، بل يلصق عقبه بالصفا في الابتداء وأصابع رجليه به في العود وبالعكس في المروة.[2]

صاحب ریاض ره نیز کیفیت را پسندیده و مدعی اجماعی بودن آن بین اصحاب شده و فرموده: وهو حسن، بل لولا اتفاق الأصحاب في الظاهر على وجوب الصاق العقب بالصفا والأصابع بالمروة لكان القول بعدم لزوم هذه الدقة، والاكتفاء بأقل من ذلك مما يصدق معه السعي بين الصفا والمروة عرفا وعادة - كما اختاره بعض المعاصرين - لا يخلو عن قوة[3] .

صاحب جواهر ره در مقام اشکال بر صاحب ریاض ره فرموده: قد عرفت أن مقتضى إطلاق الأدلة السعي بينهما ، ويمكن فهم الاستيعاب منها ، خصوصا مع ملاحظة صدق البدأة والختم ، نعم هو في الراكب والراجل كل بحسب حاله عرفا[4] .

به نظر می‌رسد که در این رابطه حقّ با صاحب ریاض ره است و همانگونه که تعدادی از علماء نیز متذکّر شده‌اند هیچ نیازی به این دقّتها نیست و شاهد این مدّعا این است که حضرت رسول اکرم (صل الله علیه و آله وسلم) سعی را سواره انجام دادند و روشن است درحالت سواره جای چنین دقتّهائی نخواهد بود و فرق گذاشتن بین تکلیف سواره و پیاده و قول به توسعه در مورد سواره و تضییق در مورد پیاده لازمه‌اش این است که مسافت مسعی برای این دو مکلف اختلاف داشته باشد و حال آنکه چنین لازمی قابل التزام نیست.

صاحب حدائق ره در این زمینه می‌فرماید: المفهوم من الاخبار ان الأمر أوسع من ذلك، فإن السعي على الإبل الذي دلت عليه الاخبار، و ان النبي (صلى الله عليه و آله)كان يسعى على ناقته لا يتفق فيه هذا التضييق من جعل عقبه ملصقة بالصفا في الابتداء و أصابعه يلصقها بالصفا موضع العقب بعد العود فضلا عن ركوب الدرج، بل يكفى فيه الأمر العرفي، فإنه يصدق بالقرب من الصفا و المروة و ان كان بدون هذا الوجه الذي ذكروه.[5]