اصل يكصد و شانزدهم

) (نور/31): اى افراد با ايمان، همگى به سوى خدا باز گرديد، باشد كه رستگار شويد.

از جمله تعاليم اسلامى ـ بلكه تمام شرايع سماوى ـ باز بودن درِ توبه به روى بندگان گنهكار است. زمانى كه انسان گنهكار جدّاً از كار زشتى كه انجام داده نادم شده، فضاى روح او را توجه  به خداوند و تضرّع به درگاه او پر مى سازد، و از صميم قلب تصميم مى گيرد كه ديگر گرد آن عمل ناروا نگردد، خداوند مهربان نيز توبه او را، با شرايطى كه در كتب كلامى و تفسيرى بيان شده است، مى پذيرد. قرآن مى فرمايد: (وَتُوبُوا إلى اللّه جَميعاً أَيُّهَ المُؤْمِنُونَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحونَ

كسانى كه از آثار تربيتى توبه و اعتقاد به شفاعت آگاه نيستند تصور مى كنند باز شدن باب  اين دو به روى گنهكاران، نوعى تشويق آنان به گناه است! در حاليكه  آنان از اين نكته غافلند كه بسيارى از انسانها، هر يك به شكلى، آلوده به برخى از گناهانند، و كمتر انسانى يافت مى شود كه در طول عمر خويش گرد گناه نگرديده باشد: «ناكرده گنه، در اين جهان كيست بگو؟».بنابراين، چنانچه باب توبه(و شفاعت) به روى افراد باز نباشد، كسانى كه آماده اند در بقيه عمر، از گناه دورى جسته و راه طهارت و پاكى را در پيش گيرند،  با خود مى گويند: ما بالأخره  بايستى به علت گناهانى كه انجام داده ايم كيفر ببينيم و به دوزخ افتيم؛ پس چرا در باقيمانده عمر نيز تمنّيات نفسانى خود را ارضا نكنيم و بيشتر در آغوش لذتهاى نامشروع نلغزيم؟!بدينگونه، با بسته شدن باب توبه، چاه يأس از رحمت الهى دهان مى گشايد و انسانها را، اژدها وار به كام خويش مى كشاند.

آثار مثبت اصل توبه، زمانى روشنتر مى شود كه بدانيم پذيرش توبه در اسلام شرايطى دارد كه پيشوايان دين و محققان علوم اسلامى بتفصيل درباره آنها سخن گفته اند. قرآن، صريح و روشن در باب توبه چنين مى فرمايد:(كَتَبَ رَبُّكُمْ عَلى نَفْسِهِ الرَّحْمَةَ أَنَّهُ مَنْ عَمِلَ مِنْكُمْ سُوءاً بِجَهالة ثُمَّ تابَ مِنْ بَعْدِهِ وَ أَصلَحَ فإِنَّهُ غَفُورٌ رَحيمٌ) (انعام/54): پروردگار شما رحمت را بر خويش مقرّر داشته است. اگر يكى از شما از روى جهالت كار بدى انجام دهد، سپس از آن توبه كرده و به اصلاح كوشد، خداوند آمرزنده و مهربان است.