درس اصول عقاید امامیه حضرت آیت الله سبحانی
اصل بيست و هفتم
اعتقاد به وجود خدا، اصل مشترك ميان همه شرايع آسمانى مى باشد، و اصولاً فصلِ مميّزِ انسان الهى (پيرو هر شريعتى كه مى خواهد باشد)از فرد مادى در همين امر نهفته است.
قرآن كريم وجود خدا را امرى روشن و بى نياز از دليل مى داند، وهرگونه شك و ترديد در اين باره را بى مورد تلقى مى كند. چنانكه مى فرمايد: (أَفِي اللّهِ شَكٌّ فاطِرِ السَّمواتِوَ الأَرض) (ابراهيم/10).
در عين روشن بودن وجود خدا، قرآن براى كسانى كه مى خواهند از طريق تفكر واستدلال، خدا را بشناسند و شك و ترديدهاى احتمالى را از ذهن خويش بزدايند، راههايى را پيش روى آنان گشوده است كه مهمترين آنها طرق زير است:
1. احساس وابستگى و نيازمندى انسان به موجودى برتر كه در شرايط ويژه اى خود را نشان مى دهد، و اين همان نداى فطرت انسانى است كه اورا به سوى مبدء آفرينش فرا مى خواند.قرآن مى فرمايد:
(فَأَقِمْ وَجْهَكَ للدِّينِ حَنِيفاً فِطْرَةَ اللّهِ الّتي فَطَرَ النّاسَ عَلَيْها) (روم/30).
نيز مى فرمايد:(فَإِذا رَكِبُوا فِي الفُلْكِ دَعَوُا اللّهَ مُخْلصينَ لَهُ الدّينَ فَلَمّا نَجّاهُمْ إِلى البَرِّ إذا هُمْ يُشْرِكُونَ) (عنكبوت/65): آنگاه كه در كشتى مى نشينندو كشتى آنان، در تلاطم امواج سهمگين دريا، در آستانه غرق شدن قرار مى گيردخالصانه خدا را مى خوانند، ولى آنگاه كه آنان را به ساحل نجات رساند، شرك مىورزند.
2. دعوت به مطالعه عالم طبيعت و تأمل در شگفتيهاى آن كه نشانه هاى روشن وجود خداوند است؛ نشانه هايى كه حاكى از مداخله علم و قدرت وتدبير حكيمانه در جهان هستى است:
(إِنَّ فِي خَلْقِ السَّمواتِوالأَرضِ وَاخْتلافِ اللّيِل والنَّهارِ لآيات لأُولي الأَلبابِ) (آل عمران/190): بدرستى كه در آفرينش آسمانها و زمين و گردش شب و روز نشانه هايى براى خردمندان است.
آيات مربوط به اين امر، بسيار است و ما به عنوان نمونه به ذكر همين آيه بسنده مى كنيم.
بديهى است آنچه گفتيم بدين معنا نيست كه راه خداشناسى منحصر به همين دو راه است، بلكه براى اثبات وجود خدا دلايل بسيارى وجود دارد كه متكلمان اسلامى در كتب كلامى خود آورده اند.
مراتب توحيد
همه شرايع آسمانى بر اساس توحيد و يكتاپرستى استوار بوده، وبارزترين اصل مشترك در ميان آنها اعتقاد به توحيداست؛ هرچند در ميان پيروان برخى از شرايع انحرافاتى در اين عقيده مشترك رخ داده است.ذيلاً با الهام از قرآن كريم و احاديث اسلامى و به كمك برهان عقلى، مراتب توحيد را بيان مى كنيم:
