درس خارج فقه استاد سید‌ موسی موسوی

موضوع: فقه خانواده (فقه الأُسرة)/مقدمه استاد /بيان حديث

خداوند را شاکریم که توفیق مجدد عنایت فرمود تا در مسیر دانش اندوزی قدم برداریم.

در ابتدای جلسه برای تیمن و تبرک سخنی از مولانا امیرالمومنین را در خصوص علم و ادب تقدیم می کنم و امیدوارم در طول مسیر طلبگی توفیق عمل به فرمایشات اهل بیت علیهم السلام را داشته یاشیم.

و اما بعد قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ع‌ يَا مُؤْمِنُ إِنَّ هَذَا الْعِلْمَ وَ الْأَدَبَ ثَمَنُ نَفْسِكَ فَاجْتَهِدْ فِي تَعَلُّمِهَا فَمَا يَزِيدُ مِنْ عِلْمِكَ وَ أَدَبِكَ يَزِيدُ فِي ثَمَنِكَ وَ قَدْرِكَ فَإِنَّ بِالْعِلْمِ تَهْتَدِي إِلَى رَبِّكَ وَ بِالْأَدَبِ تُحْسِنُ خِدْمَةَ رَبِّكَ وَ بِأَدَبِ الْخِدْمَةِ يَسْتَوْجِبُ الْعَبْدُ وَلَايَتَهُ وَ قُرْبَهُ فَاقْبَلِ النَّصِيحَةَ كَيْ تَنْجُوَ مِنَ الْعَذَابِ.[1]

امیر المومنین در این فرمایش گوهربار خود می فرمایند: اى مؤمن! به تحقیق این دانش و ادب بهاى جان توست پس در آموختن آن دو بکوش که هر چه بر دانش و ادبت افزوده شود بر قیمت و قَدْرت افزوده مى‌شود ؛ زیرا با دانش به پروردگارت راه مى‌یابى و با ادب به پروردگارت خوش خدمتى مى‌کنى و با ادب در خدمت‌گزارى، بنده سزاوار دوستى و نزدیکى به او مى‌شود . پس این نصیحت را بپذیر تا از عذاب راهی یابی.

علم مقدمه ادب و ادب راه رسیدن به خدا: در این روایت ناب امیر المومنین قدر و منزلت انسان پیش خداوند را در دو چیز می داند، نخست علم و دیگری ادب، علمی که انسان را به ادب برساند می شود علم نافع و علم نافع باعث می شود انسان در خدمت رب الرباب باشد. و این خدمت رب بود او را از عذاب الهی نجات خواهد داد.

ذکر چند نکته:

    1. علم بدون عمل و ادب بلافایده بوده و ارزشی به انسان نمی افزاید.

    2. ادب بدون علم قابل دسترسی نیست و هر کس که دارای ادب است یقینا به تناسب ادبی که دارد علم نیز دارد.

    3. ارزش و قدر انسان در نزد خدا به علم و ادب است هر چند ممکن است ارزشهای اجتماعی در غیر از این دو باشد.

    4. علم و ادب باعث نجات انسان از عذاب الهی می شود.

خداوند به همه ما توفیق دانش اندوزی و ادب در مقابل خدا عنایت فرماید.