موضوع: المقدّمة/ العاشر: الصحیح و الاعمّ /کون الوضع فی الالفاظ الشرعیّة عامّاً و الموضوع له عامّاً

متن کتاب: و منها (1) أن الظاهر أن یكون الوضع و الموضوع له فی ألفاظ العبادات، عامین (2) و احتمال كون‌ الموضوع له خاصا (3) بعید جدا، لاستلزامه (4)‌ كون استعمالها (5) فی الجامع‌ فی مثل‌ «الصَّلاةَ تَنْهى‌ عَنِ الْفَحْشاءِ» و «الصلاة معراج المؤمن‌» و «عمود الدین‌» و «الصوم جُنَّة (6) من النار» مجازا أو منع‌ استعمالها (5) فیه (7)‌ فی مثلها (8)

    1. ای من الامور التی تذکر قبل ذکر ادلّة القولین.

    2. یعنی چه در نظر صحیحی و چه در نظر اعمّی، واضع به هنگام وضع، معنای عامّ را لحاظ نموده و لفظ را نیز برای همان معنای عامّ وضع می نماید، مثلاً بنا بر مبنای صحیحی، واضع معنای عامّ تامّ الاجزاء و الشرائط را لحاظ کرده و لفظ را برای همین معنای عامّ وضع می نماید، کما اینکه بنا بر مبنای اعمّی، واضع معنای اعمّ از صحیح و فاسد را لحاظ کرده و لفظ را برای همین معنای عامّ وضع می نماید.

    3. ای و احتمال کون الوضع عامّاً و الموضوع له خاصّاً علی مبنی الصحیحی بأن لاحظ الواضع، المعنی العامّ و هو تامّ الاجزاء و الشرائط و لکن وضع اللفظ لفردٍ فردٍ من افراده باوضاعٍ متعدّدة و کذا علی مبنی الاعمّی بأن لاحظ الواضع، المعنی الاعمّ من الصحیح و الفاسد، و لکن وضع اللفظ لفردٍ فردٍ من افراده باوضاعٍ متعدّدةٍ.

    4. ای استلزام کون الوضع عامّاً و الموضوع له خاصّاً علی کلا المبنیین، مبنی الصحیحی و مبنی الاعمّی.

    5. ای استعمال الالفاظ الشرعیّة.

    6. «جُنَّة» به معنای سپر می باشد.

    7. ای فی الجامع.

    8. ای فی مثل «الصلاة تنهی عن الفحشاء» و «الصلاة معراج المؤمن» و «عمود الدین» و «الصوم جُنَّةٌ من النار».

متن کتاب: و كل منهما بعید إلى الغایة كما لا یخفى على أولی النهایة (1).

    1. امّا احتمال مجازیّت استعمال الفاظ شرعیّه در معنای جامع بعید است، زیرا استعمال مجازی مشتمل بر عنایة و علاقه بوده نیازمند قرینه صارفه می باشد، در حالی که بالوجدان می بینیم استعمال الفاظ شرعیّه در معنای جامع، نه مشتمل بر عنایة و علاقه است و نه نیازمند قرینه صارفه؛

و امّا احتمال عدم استعمال الفاظ شرعیّه در معنای جامع در قضایایی همچون «الصلاة معراج المؤمن» بعید است، زیرا استعمال مثل لفظ صلاة در این قضایای در جمیع افراد آن بخصوصه، مستلزم استعمال لفظ در اکثر از معنای واحد بوده و اگر محال نباشد، حدّ اقلّ خلاف ظاهر می باشد.