موضوع: الأصول العملية/أصالة الاحتياط /تنبیهات[1]

تنبیه چهارم: حکم ملاقی با اطراف علم اجمالی:

اگر دست من با یکی از اطراف علم اجمالی ملاقات کرد آیا همانطور که اجتناب از آن دو ظرف لازم است، اجتناب از ملاقی (دست من) هم لازم است یا خیر؟

۱. مشهور قائل به عدم وجوب اجتناب از ملاقی است.

۲. سید ابوالمکارم قائل به وجوب اجتناب از ملاقی هم شده است.

۳. لکن مرحوم آخوند قائل به تفصیل است و مسئله را به سه صورت تصور کرده است:

الف: اگر ملاقات بعد از علم اجمالی به نجاست اتفاق افتاده باشد حق با مشهور است یعنی اجتناب از ملاقی واجب نیست چون در اینصورت ملاقی مثل شبهه بدویه است که مجرای برائت است.

ب: صورت دوم آنجایی است که اجتناب از ملاقیٰ لازم نیست ولی اجتناب از ملاقیٖ لازم است، بنابراین طبق این صورت دوم هم مشهور و هم سید ابوالمکارم هر دو اشتباه کرده اند.

بیان ذلک

مقدمه: قبلاً هم گفتیم که شرط تنجز علم اجمالی آن است که هر دو طرف ذوالأثر باشند، مثلاً هر دو ظرف آب باشند نه آنکه یکی آب باشد و دیگری بول باشد و بعد نفهمیم که آن نجاست (قطره بول) در کدام ظرف واقع شد. خیر این چنین نباشد چراکه اینجا ظرف بول ذوالأثر نیست، فلذا اینجا علم اجمالی اش منجز نیست (با توجه به این مقدمه اینک می‌گوییم):

من علم اجمالی دارم یا دستم نجس شده است یا فلان ظرف، در اینجا طبق علم اجمالی باید از هر دو طرف اجتناب کرد لاکن اگر همین دست من با یک لیوان دیگری ملاقات کرد [یعنی دست من ملاقی و آن لیوان ملاقا باشد] سپس شک می کنم آیا این لیوان نجس است است یا آن ظرف در این فرض دوم علم اجمالی بعد از ملاقات ذوالأثر نیست (مثل فرض آب و بول) چون این ظرف از همان ابتدا در فرض اول واجب الإجتناب بود فلذا علم اجمالی منجز نیست و در طرف لیوان هم شبهه بدویه است فلذا در لیوان -ملاقا- اجتناب لازم نیست بلکه فقط در ملاقیِ لیوان [یعنی دست] اجتناب لازم است به خاطر آنکه دست من در فرض اول جزء اطراف علم اجمالی بوده است.