موضوع: اوامر / موضوع خاص: إجزاء / موضوع اخص: إجزاء مأموربه اضطراری از مأموربه واقعی

در مورد مجزی بودن اعمال حج مع مخالفین از باب روایات بیان نمودیم .دلالت این روایات بالاتفاق دلالت نمودند که حج مع مخالفین مجاز و مجزی است و لو وقوفات آن در غیر زمان خودش واقع شده باشد.

روایت دیگری هم دارد مانند روایت ابی الجارود که بحث شد و به دلیل وجود ابی الجارود سند روایت ضعیف می باشد.

وهمچنین روایاتی دیگر هم موجود هست که دلالت بر اعمال حج و مجزی بودن با آنها است .یعنی روایاتی موجود هست که وقتی مخالفین زمان اعلام حج را می کنندشما بروید با آنها اعمال حج را انجام بدهیم ولی از نظر سندی ضعیف هستند و قابل استناد نیستند.

بنابراین اینگونه روایات ضعیف السند گرچه از نظر دلالت، دلالت بر موجزی بودن اعمال حج مع عامله می کند ، ولی به خاطر ضعف سند ما نمی‌توانیم برای مجزی بودن به آنها استناد کنیم .

بنابراین استناد به روایاتی که عمومیت دارند و شامل اعمال حج و غیر آن می‌شدند برای مجزی بودن اعمال حج کافی است البته به غیر از حدیث رفع.

چون آن روایت عمومیت دارد ولی برای مجزی بودن اعمال حج مع عامه کفایت نمی کند. بنابراین بر اساس روایاتی که عمومیت دارند باید بگویم که اتیان اعمال حج و مع عامه مخالفین مجزی است و نیازی به اعاده و قضاء ندارد .

در این ارتباط موئیدی را بیان می کنیم.

ائمه(ع) و اصحاب ائمه بعد از خلافت امیرالمومنین(ع) که حکومت در دست بنی امیه بود و دوران بنی عباس تا مدتی از زمان غیبت در شدت تقیه بودند و اعمال حج را شیعیان با مخالفین انجام می دادند

و باید زیر نظر امیر الحاجی که بنی العباس و بنی الامیه مشخص کرده بودند. اعمال حج را انجام بدهند و لذا اعمال حج بر اساس مکتب اهل بیت برای شیعیان در آن زمان کار بسیار سخت و مشکلی در بعضی از موارد مساوی با اعدام بود.

علی بن یقطین که وزیر زیرک هارون الرشید به امر امام موسی کاظم(ع) نماز ووضو را بر طبق فقه عامه انجام می‌داد و امام کاظم(ع) به او نفرمود که به اعاده یا قضاء دارد در مورد اعمال حج از حیث ثبوت هلال و یا از حیث انجام بعضی از اعمال حج مانند صلاة طواف شیعیان مانند اهل سنت انجام می دادند.

در حالی که برای خود شیعیان ثبوت هلال امروز است یا خیر؟ و یا امروز یوم الترویه هست یا خیر تا وقوف در عرفات را انجام بدهند ؟

ولی همین مقدار که زمان را آنها اعلام می‌کردند شیعیان بر طبق آن را عمل میکردند اصلاًحتی گاهی اوقات شیعیان قطع به عدم هلال پیدا می‌کردند چه در مورد هلال ذیحجه و یا هلال ماه مبارک رمضان و یا در بعضی از موارد یقین داشتند بر اینکه امروز روز آخر ماه مبارک رمضان است و باید امساک نمایند ولی چون اهل سنت اعلام می‌کردند اینها افطار می نمودند .

امام (ع) و ائمه (ص) هرگز از این گونه اعمال مع عامه منعی نکردند. که اگر منعی بود باید در روایت می آمد و حال آنکه چنین موردی نیست .

بنابراین از اینکه ائمه منعی نکرده‌اند دلالت میکند که هنگام تقییه اعمال اعم از اعمال حج و سایر اعمال دیگر مع عامه مجزی است .

تا اینجا مجری بودن اعمال حج بر اساس روایات بیان شد

برای اینکه مطالب بیان شده خالی از اشکال نباشد گفته اعلام را بیان می کنیم.

از نظر فتوا مجزی بودن اعمال حج مع عامه را فتوا دادند مانند صاحب جواهر- سید علی طباطبایی- سید ابوالحسن اصفهانی (وسیلة النجاة در استفتائاتی که از ایشان بیان شده است

کلام صاحب جواهر :

لو قامت البينة عند قاضي العامة وحكم بالهلال على وجه يكون يوم التروية عندنا عرفة عندهم ، فهل يصح للامامي الوقوف معهم ويجزي لأنه من أحكام التقية ويعسر التكليف بغيره ، أو لا يجزي.........، ولا يبعد القول بالاجزاء هنا .....، وقد عثرت على الحكم بذلك منسوبا للعلامة الطباطبائي ، ولكن مع ذلك فالاحتياط لا ينبغي تركه ، والله العالم.[1]

و مرحوم سید ابوالحسن اصفهانی( وسیلة النجاة) در استفتائات همین مرا بیان می کند.

تا اینجا مسئله مجزی بودن اتیان اتیان اعمال حج مع العامه با ادله اجتهادیه ثابت شد.

اما بررسی مطلب از دیدگاه اصول عملیه چگونه هست .

اگر ما اعمال حج را با اهل سنت انجام دهیم ، شک می کنیم در مجزی بودن و کافی بودن این اعمال حج.

چه اصل عملی را می توان دراینجا جریان داد .

در این موضوع از طرف اصول عملیه دو صورت دارد .

    1. استتطاعت که مربوط به سال‌های قبلی است که تقیه نبوده است. مثلاً در میان تعویض حکومت بنی امیه و بنی عباس بالاتفاق مسلمین می توانستن به راحتی اعمال حج را انجام بدهند و یا اتفاق همه مسلمین بوده است مانند هلال ماه مبارک رمضان.

در اینجا وجوب حج به ذمه مکلف آمده است و لذا اعمال حج را من حیث زمان میتوان با اهل سنت انجام داد .

با اتیان اعمال حج مع العامه در این فرض شک در فراغ ذمه کنیم اشتغال ذمه جاری می‌شود .

یعنی وجوب انجام اعمال حج با عامه هم زمان با اهل عامه است

    2. در زمانی مستطیع شویم که تقیه است. در اینجا اعمال حج را عامه انجام داده‌ایم بعد شک می‌کنیم که وجوب مأموربه بر عهده ما هست یا خیر؟ اینجا اصالۀ البرائه از وجوب بقای مأموربه به جاری می‌شود و مجزی است

ادامه مطالب برای جلسه آینده