درس خارج اصول استاد قادر حیدری‌فسائی

موضوع: ملازمات عقلیّه/ غیر مستقلّات عقلیّه/ مسئله دوّم: مسأله مقدّمه واجب

بحث سوّم: بر فرض که مقدّمه داخلیّه داخل در محلّ نزاع (نزاع در وجوب و عدم وجوب غیری مقدّمه) باشد، برای اختلاف در وجوب و عدم وجوب غیری مقدّمه داخلیّه ثمراتی ذکر شده است.

ثمره‌ی اوّل از طرف محقّق عراقی:

اگر مقدّمه داخلیّه وجوب غیری داشته باشد، در اقلّ و اکثر ارتباطی احتیاط جاری می‌شود و اگر مقدّمه داخلیّه وجوب غیری نداشته باشد، در اقلّ و اکثر ارتباطی برائت جاری می‌شود.

توضیح: درباره‌ی مقدّمه داخلیّه دو نظر وجود دارد.

الف: مقدّمه داخلیّه وجوب غیری دارد. طبق این نظر، در اقلّ و اکثر ارتباطی احتیاط جاری می‌شود. چون مکلّف علم اجمالی دارد به اینکه یا اقلّ وجوب نفسی دارد و یا اکثر. این علم اجمالی علّت برای علم تفصیلی به وجوب اقلّ می‌شود وجوبی جامع بین نفسی و غیری. به علّت اینکه اگر اقلّ در واقع وجوب نفسی داشته باشد، وجوب نفسی برای اقلّ ثابت است و اگر اکثر در واقع وجوب نفسی داشته باشد، وجوب غیری برای اقلّ ثابت است از باب مقدّمه واجب. پس مکلّف علم تفصیلی به وجوب اقلّ دارد. البتّه وجوبی جامع بین نفسی و غیری. بنابراین، این علم تفصیلی به وجوب اقلّ، معلول علم اجمالی به وجوب نفسی اقلّ و یا وجوب نفسی اکثر است و بقاء معلول (علم تفصیلی به وجوب اقلّ) موجب بقاء علّت (علم اجمالی به وجوب نفسی اقلّ و یا وجوب نفسی اکثر) است لانّه لا یعقل زوال العلّة بالمعلول. و اگر علّت باقی است، معنای بقاء علّت این است که علم اجمالی منحلّ به علم تفصیلی و شکّ بدوی نشده است و در صورت عدم انحلال علم اجمالی، احتیاط جاری می‌شود.

آدرس جلسه بعد:

محاضرات ج۲ ص۲۹۶: الثالثة: فی تقسیمات المقدّمة ...... امّا الجهة الاولی.