درس خارج فقه استاد قادر حیدری‌فسائی

موضوع: کتاب طهارت/احکام المیاه/حکم آب مشکوک النّجاسة

نکته ب: مرحوم شیخ طوسی در تهذیب این روایت را با سه سند نقل می‌کند.

سند اوّل: و بهذا الاسناد عن محمّد بن یعقوب عن محمّد بن یحیی و غیره عن محمّد بن احمد عن الحسن بن الحسین اللؤلؤیّ باسناده قال قال ابو عبد الله علیه السّلام ....... مراد از هذا الاسناد، شیخ مفید از جعفر بن محمّد بن قولویه است.

این سند، بخاطر وجود غیره در آن، در حقیقت دو سند است. ولی روایت طبق هر دو سند، بخاطر ابهامی که در باسناده وجود دارد، ضعیف است و لذا باید بر طبق مبنای اتّخاذی در علم اصول، عمل شود.

سند دوّم: محمّد بن احمد بن یحیی عن الحسن بن الحسین الؤلؤیّ عن ابی داود المنشد عن جعفر بن محمّد عن یونس عن حمّاد بن عیسی.

مرحوم شیخ طوسی این روایت را در این سند از محمّد بن احمد بن یحیی نقل کرده‌ است. در مشیخه تهذیب ص۷۱ آمده است: و ما ذکرته فی هذا الکتاب عن محمّد بن احمد بن یحیی الاشعری فقد اخبرنی به .......

این سند در حقیقت دوازده سند است. در این سند دوّم، بجای عن یونس باید بن یونس باشد. با همان توضیحی که در نکته الف داده شد و بجای حمّاد بن عیسی باید حمّاد بن عثمان باشد چون روایت جعفر بن محمّد بن یونس از حمّاد بن عیسی معهود نیست.

سند سوّم: سعد بن عبد الله عن محمّد بن الحسین بن ابی الخطّاب عن ابی داود المنشد عن جعفر بن محمّد عن یونس عن حمّاد بن عثمان.

مرحوم شیخ طوسی این روایت را از سعد بن عبد الله نقل کرده است. در مشیخه‌ی تهذیب ص۷۳ آمده است: و ما ذکرته فی هذا الکتاب عن سعد بن عبد الله فقد اخبرنی به .........

این سند در حقیقت دو سند است. در این سند سوّم نیز بجای عن یونس باید بن یونس باشد. با همان توضیحی که در نکته‌ی الف داده شد.

نتیجه نهائی در بحث دوّم: این روایت طبق بعضی از اسناد، صحیحه است و لذا حجّت و معتبر می‌باشد.

بحث سوّم: درباره‌ی دلالت روایت.

از طرفی کلمه‌ی الماء، مطلق شمولی است و لذا این کلمه‌ بواسطه اطلاق، شامل آب مشکوک النّجاسة می‌شود. خصوصاً که این کلمه، مؤکّد به کلّ نیز شده است. از طرفی دیگر فرض این است که علم به نجاست آب مشکوک النّجاسة وجود ندارد. بنابراین، آب مشکوک النّجاسة به استناد روایت طاهر است.

روایت سوّم: روایت از ابی عبد الله علیه السّلام.

بحث اوّل: درباره‌ی نسخه‌های روایت.

نسخه‌ی من لا یحضر: قال الصّادق جعفر بن محمّد علیهما السّلام: کلّ ماء طاهر الّا ما علمت انّه قذر (من لایحضر، ج۱ ص۵).

نسخه‌های وسائل الشیعه و الفصول المهمّة و هدایة الامّة در مسائل سابق (مسئله مربوط به آب کرّ) ذکر شد.

بحث دوّم: درباره‌ی سند روایت.

این روایت بخاطر ارسال، ضعیف است و طبق مبنای اتّخاذی در علم اصول، اگر روایتِ ضعیف، مؤیّد به قرینه‌ای باشد،‌ حجّت است و الّا حجّت نیست و قرینه بر تأیید این روایت، علاوه بر اجماع، روایاتی دیگر به همین مضمون است. بنابراین، این روایت از حیث سند، معتبر و حجّت است (شرح فروع کافی ملّا هادی، ج۱ ص۴۹، مستدرک الوسائل ج۲۳ ص۵۰۰،‌ حاشیه شیخ بهائی بر من لا یحضر ص۳۵، لوامع صاحبقرانی ج۱ ص۲۰۱). البتّه در این روایت، احتمال نقل به معنا وجود دارد چون روایات،‌ مضمون این روایت را با الفاظی دیگر نقل کرده‌اند و محتمل است که نسخه‌ی مرحوم صدوق به همین نحوی بوده که نقل کرده است (روضة المتّقین ج۱ ص۳۲).

بحث سوّم: درباره‌ی دلالت روایت.

دلالت روایت بر طهارت آب مشکوک النّجاسة نظیر دلالت روایت سابق است.