درس خارج فقه استاد قادر حیدری‌فسائی

موضوع: کتاب طهارت/احکام المیاه/حکم آب مستعمل در رفع نجاست غیر از استنجاء

بحث سوّم: درباره‌ی دلالت روایت.

درباره‌ی مدلول روایت دو احتمال وجود دارد.

الف: روایت دلالت می‌کند بر اینکه آب مورد بحث طاهر است. با این بیان که از طرفی در مغتسل، قبل از غسل راوی، غسل جنابت صورت گرفته است. از طرفی دیگر ترک استفصال امام علیه السلام از وجود و عدم وجود نجاست مربوط به جنابت در بدن غاسلین و همچنین ترک تفصیل امام علیه السّلام بین وجود و عدم وجود نجاست کذائی در بدن غاسلین دلالت بر عمومیّت کلام امام علیه السّلام می‌کند یعنی دلالت می‌کند بر اینکه کلام امام علیه السّلام (لا بأس به) درباره‌ی مطلق غساله غسل جنابت است. بنابراین، کلام امام علیه السّلام دلالت می‌کند بر اینکه آبی که از بدن راوی در حین غسل به زمین مغتسل می‌خورد سپس در ظرف می‌افتد، فاقد بأس است. معلوم می‌شود که غساله غسل جنابت که به زمین مغتسل اصابت کرده است، طاهر است. چون در صورت نجاست، حکم به عدم بأس نمی‌شد.

ب: روایت دلالت نمی‌کند بر اینکه آب مورد بحث طاهر است. با این بیان که از طرفی بول و غساله غسل جنابت به قطعه‌ای از ارض مغتسل اصابت کرده است نه به جمیع قطعه‌های آن. پس علم اجمالی به نجاست بعضی از قطعه‌های ارض مغتسل پیدا می‌شود. از طرفی دیگر راوی نمی‌داند آبی که از بدن او در حین غسل به زمین مغتسل می‌خورد سپس در ظرف می‌افتد، به قطعه‌ نجسه‌ی مغتسل اصابت کرده است و یا به قطعه طاهره مغتسل. این عدم علم موجب شکّ برای راوی شده که غسل با آب این ظرف جایز است یا خیر. و لذا از امام علیه السّلام سؤال می‌کند. یعنی سؤال از حکم آب ملاقی با احد اطراف علم اجمالی است. و امام علیه السّلام با عبارت لا بأس به حکم به طهارت آب ملاقی در فرض شکّ می‌کنند. بنابراین، طبق این احتمال، روایت دلالت بر طهارت آب مورد بحث نمی‌کند.

به بیان دیگر عبارت لا بأس به در روایت هم سازگار با طهارت آب مورد بحث است و هم سازگار با نجاست آب مورد بحث. بنابراین، روایت ظهور در طهارت آب مورد بحث ندارد.