درس خارج فقه استاد قادر حیدری‌فسائی

موضوع: کتاب طهارت/احکام المیاه/حکم وضوء و غسل با آب مستعمل در رفع نجاست غیر از استنجاء

مرحله چهارم: رجوع به اجماع.

فقهاء درباره‌ی جواز وضوء و غسل با آب مستعمل در رفع نجاست غیر از استنجاء، سه طائفه هستند.

طائفه اوّل: بعضی از فقهاء، فتوای صریح در این مسئله از آنها یافت نشده است.

مثل مرحوم علی بن بابویه و ابن جنید و ابن ابی عقیل (از فقهاء قرن چهارم) و مرحوم شیخ مفید و سیّد مرتضی و ابو الصّلاح حلبی و سلّار و کراجکی و ابن برّاج (از فقهاء قرن پنجم) و مرحوم طبرسی و راوندی و ابن زهره و ابن ادریس (از فقهاء قرن ششم) و مرحوم سیّد بن طاووس و فاضل آبی و ابن سعید (از فقهاء‌ قرن هفتم) و مرحوم عمید الدین و فخر المحقّقین (از فقهاء قرن هشتم) و مرحوم فاضل مقداد و ابن فهد و صیمری و شمس الدین حلّی (از فقهاء قرن نهم) و مرحوم شهید ثانی و مقدّس اردبیلی (از فقهاء قرن دهم) و مرحوم فاضل جواد (از فقهاء قرن یازدهم) و مرحوم صاحب وسائل و علّامه مجلسی و محقّق خوانساری (از فقهاء قرن دوازدهم) و مرحوم وحید بهبهانی و صاحب مفتاح الکرامة و سیّد مجاهد و ملّا احمد نراقی و محقّق قزوینی (از فقهاء قرن سیزدهم).

طائفه دوّم: بعضی از فقهاء در این مسئله فتوی داده‌اند بدون اینکه اجماع و یا عدم خلاف را نقل کرده باشند.

از فقهاء قرن چهارم:

مرحوم صدوق دوّم در من لایحضر ج۱ ص۱۳:‌ امّا الماء الّذی یغسل به الثوب او یغتسل به من الجنابة او تزال به نجاسة فلا یتوضّا به.

از فقهاء‌ قرن پنجم:

مرحوم شیخ طوسی در مبسوط ج۱ ص۳۶: امّا الوضوء به فلا یجوز لما روی من انّ الماء الّذی یزال به حکم النجاسة لایجوز استعماله فی الوضوء.

از فقهاء قرن ششم:

مرحوم ابن حمزه در وسیله ص۷۴: امّا المستعمل فثلاثة اضرب. مستعمل فی الطهارة الصغری و مستعمل فی الطهارة الکبری ........ و مستعمل فی ازالة النجاسة. فالاوّل یجوز استعماله ثانیا فی رفع الحدث و فی ازالة النجاسة و الثانی و الثالث لایجوز ذلک فیهما.

مرحوم کیدری در اصباح ص۲۵: ما استعمل فی ازالة النجاسة نجس ......... الماء النجس لایجوز استعماله الّا فی الشرب عند الخوف من الهلاک.

از فقهاء قرن هشتم:

مرحوم شهید اوّل در دروس ج۱ ص۱۲۲: و الاولی انّ ماء الغسلة کمغسولها قبلها ......... و یحرم استعمال الماء النجس و المشتبه به فی الطهارة.

از فقهاء قرن دهم:

محقّق کرکی در جامع المقاصد ج۱ ص۱۲۸: و المستعمل فی غسل النجاسة نجس و ان لم یتغیّر بالنجاسة ......... و الاشهر بین المتقدّمین انّه غیر رافع.

از فقهاء قرن یازدهم:

مرحوم مجلسی اوّل در لوامع ج۱ ص۲۳۹: آبی که به آن ازاله نجاست از بدن یا ظروف و امثال آن می‌کنند، پس به آن آب وضوء نمی‌توان ساخت.

از فقهاء قرن دوازدهم:

مرحوم صاحب حدائق در حدائق ج۱ ص۴۸۷ اگر چه قائل به عدم جواز رفع حدث با آب مورد بحث شده ولی در ج۱ ص۴۸۸ معتقد به توقّف و لزوم احتیاط شده‌ است.

از فقهاء قرن چهاردهم:

محقّق همدانی در مصباح الفقیه ج۱ ص ۳۲۴ فتوی به عدم جواز داده‌اند.

محقّق خراسانی در اللّمعات ج۱ ص۲۰ فتوی به احتیاط داده‌اند.

طائفه سوّم: بعضی از فقهاء در این مسئله فتوی داده‌اند و در عبارت این فقهاء، اجماع و یا نقل اجماع وجود دارد.

از فقهاء قرن هفتم: مرحوم محقّق در معتبر ج۱ ص۹۰

از فقهاء قرن هشتم: مرحوم علّامه در منتهی ج۱ ص۱۴۲

از فقهاء قرن یازدهم: مرحوم صاحب مدارک در مدارک ج۱ ص۱۲۳، مرحوم صاحب معالم در معالم ج۱ ص۳۲۳، مرحوم محقّق سبزواری در ذخیره ج۱ ص۱۴۳.

از فقهاء قرن دوازدهم: مرحوم فاضل هندی در کشف اللّثام ج۱ ص۳۰۰.

از فقهاء قرن سیزدهم:

مرحوم ملّا مهدی نراقی در لوامع ص۹۰، مرحوم بحرالعلوم در الدرّة النجفیّه ص۱۰، مرحوم کاشف الغطاء در شرح طهارت قواعد ص۱۶۵، مرحوم محقّق قمی در غنائم الایّام ج۱ ص۴۶۱، مرحوم صاحب ریاض در ریاض ج۱ ص۷۲، مرحوم صاحب جواهر در جواهر ج۱ ص۳۵۷، مرحوم شیخ انصاری در کتاب طهارت ج۱ ص۳۱۴، مرحوم محمّد تقی اصفهانی در تبصرة الفقهاء ج۱ ص۳۱۵.