درس خارج فقه استاد قادر حیدری‌فسائی
1400/11/30
بسم الله الرحمن الرحیم
موضوع: کتاب طهارت/احکام المیاه/حکم وضوء و غسل با آب مستعمل در رفع نجاست غیر از استنجاء
قال المحقّق صاحب العروة: امّا المستعمل فی رفع الخبث غیر الاستنجاء فلایجوز استعماله فی الوضوء و الغسل و فی طهارته و نجاسته خلاف و الاقوی انّ ماء الغسلة المزیلة للعین نجس و فی الغسلة غیر المزیلة الاحوط الاجتناب.
مقدّمه اوّل: ترجمه عبارت. وضوء و غسل با آبی که برای رفع نجاست غیر از استنجاء مورد استفاده قرار گرفته، جایز نیست و در طهارت و نجاست این آب اختلاف است. اقوی این است که غساله غسله‌ای که با آن عین نجاست زائل شده، نجس است و احوط این است که از غساله غسله‌ای که با آن عین نجاست زائل نشده (مثلاً عین نجاست قبل از این غسله، زائل شده است) اجتناب شود.
در این عبارت دو فتوی و به بیان دیگر دو معلوم تصدیقی وجود دارد که این فتاوی، در ابتداء، برای ما مجهول تصدیقی محسوب می‌شود.
مقدّمه دوّم: مراحل اجمالی استنباط.
سؤال اوّل: آیا وضوء و غسل با آب مستعمل در رفع نجاست غیر از استنجاء، جایز است؟ مراحل اجمالی استنباط عبارتند از: موضوع شناسی بدویّ، رجوع به آیات، رجوع به روایات، رجوع به اجماع، رجوع به عقل، رجول به اصل عملیّ، متفرّقات.
مرحله اوّل: موضوع شناسی بدویّ.
موضوع در سؤال فوق، وضوء و غسل و آب و مستعمل و نجاست و استنجاء است. این موضوعات به علّت معلومیّت مفاد، محتاج به موضوع شناسی نیستند.
توجّه باشد که مراد از وضوء و غسل در سؤال به علّت عدم تقیید، وضوء و غسل مطلق است. یعنی اعمّ از واجب و مستحبّ، رافع و غیر رافع.
مرحله دوّم: رجوع به آیات.
آیه ﴿یا ایّها الّذین آمنوا اذا قمتم الی الصّلوة فاغسلوا ...... صعیدا طیّباً﴾.[1]
بحث اوّل: درباره‌ی مفاد آیه.
مفاد اجمالی آیه مبارکه در مباحث سابق بیان شد.
بحث دوّم: درباره‌ی کیفیّت استدلال به آیه.
موضع اوّل: فاغسلوا وجوهکم.
از طرفی غسل در جمله فاغسلوا از حیث غسل با آب غیر مستعمل و غسل با آب مورد بحث (آب مستعمل در رفع نجاست غیر از استنجاء) اطلاق دارد. پس وضوء با آب مورد بحث جایز است. از طرفی دیگر مراد از وضوء در آیه مبارکه وضوی واجب رافع حدث است. بنابراین، این موضع از آیه مبارکه دلالت دارد بر اینکه وضوی واجب رافع حدث با آب مورد بحث جایز است.
