درس نهایة الدرایة استاد محمد غیاثی
1401/06/18
بسم الله الرحمن الرحیم
موضوع: مباحث الفاظ/اقتضاء النهی للفساد1 /بررسی عقلی بودن مسأله اقتضاء و لفظی بودنِ آن1
○ نهایهالدرایه ج۲ص۳۸۱س۱تعلیقه۲۱۶
- اقتضاء النهی للفساد (۱)
۱. آخوند ره : وجه لفظی بودن مساله اقتضاء آن است که در میان اقوال قولی است به دلالت نهی بر فساد در باب معاملات همراه با انکار ملازمه میان حرمت و فساد در همان باب.
۲. اشکال : وجهی برای عقلی بودن مساله اقتضاء نیست نه در باب معاملات و نه در باب عبادات:
الف - در باب معاملات مجالی برای توهم ملازمه میان حرمت و فساد و توهم منافات میان حرمت و ترتب اثر نیست.
ب - در باب عبادات مجالی برای عدم توهم ملازمه و توهم عدم منافات میان حرمت و مقرب بودن نیست.
۳. پاسخ محقق اصفهانی ره : ممکن است موهم عدم منافات میان حرمت و مقرب بودن آن باشد که مورد امر و نهی به لحاظ اطلاق و تقیید متعدد باشد و با این تعدد مقرّب مبعّد نخواهد بود.
۴. محقق اصفهانی ره : تحقیق آن است که :
الف- نسبت به محذور اجتماع امر و نهی :
۱- اگر مجوّز اجتماع تعدد مفهومی امر و نهی باشد : ذات مطلق در مقید محفوظ است و تعددی در عالم ذهن نیست پس امر و نهی قابل جمع نیستند
۲- اگر مجوّز اجتماع عدم تضاد و عدم تماثل در احکام به طور کلی باشد امر و نهی قابل جمعاند.
ب - نسبت به تقرب با مبعّد : متقرّب به خود طبیعت نماز است نه طبیعت مقیده به فلان قید.
ج - نسبت به اجتماع مصلحت و مفسده : مصلحت و مفسده تضاد بالذات ندارند ، آنچه که مقتضی بالکسر برای مصلحت است خود فعل است و مقتضی بالکسر برای مفسده فعل به اعتبار تقیدش به مکان و زمان خاص است.