موضوع: عام و خاص/تعریف و بیان تقسیمات /

کتاب شریف کفایه هشت مقصد دارد که سه مقصد آن تا به حال گذشت.

مقصد چهارم مربوط به عام و خاص است،که این مقصد ۱۳ فصل دارد.

در فصل اول مرحوم آخوند به تعریف و بیان تقسیمات عام میپردازد.

مرحوم آخوند در مورد تعریف عام می فرمایند: تعاریفی که از عام ارائه داده‌اند تعاریف حقیقی نیست بلکه یک‌سری تعاریف شرح الاسمی است،برای مثال در تعریف عام گفته‌اند: هر لفظی که دلالت بر افراد بکند، که این تعریف جامع افراد و مانع اغیار نمی باشد؛ چون برای مثال شامل کلُ رجل می‌شود، چون لفظ کل هم دلالت بر افراد می کند،در حالی که از الفاظ مطلق است و یا برای مثال تعریف مذکور شامل اکرم العلما نمی‌شود چون الف و لام ای که بر سر علما آمده دلالت بر اکرام کردن علما به صورت گروه گروه می‌کند، درست است دلالت بر افراد خود نمی کند ولیکن دلالت بر عام میکند که باز هم می بینیم تعریف مذکور جامع افراد نیست مضافاً اینکه همیشه معرِّف باید اجزا از معرَّف باشد در حالیکه تعاریفی که از عام شده این چنین نیست!

چون خود لفظ عام در ذهن ها مصداقا و مفهوما واضح و آشکار است فلذا تعاریفی که از عام ارائه شده است وضوحشان از خود لفظ عام بیشتر نیست، در ضمن اگر ما دست به تعریف عام زده‌ایم غرض ما پیدا کردن مصادیق و افراد آن و شناسایی آنهاست، تا بتوانیم به واسطه مفهوم عام به آن مصادیق و افراد اشاره کنید در واقع مفهوم عام یک عنوان مشیر است و لاغیر؛ فلذا ما در صدد بیان حقیقت و ماهیت عام نبوده و نیستیم چون احکام روی معنا و مفهوم عام، بار نمی شود بلکه احکام مربوط به افراد و مصادیق عام هستند، پس عام و مفهوم عام محلی از اعراب نداشته و حکمی بر آن بار نمی شود.

هیچ وقت مولا نمی فرماید: اکرم العام، که ما در پی شناخت حقیقی عام باشیم، بلکه مولا مثلاً می فرماید اکرم العلما،که این علما خود از مصادیق و افراد عام است که شناخت آن لازم است.

سپس مرحوم آخوند به بیان اقسام عام می‌پردازند که سیاتی انشاالله.