موضوع: مقصد دوم: نواهی/فصل دوم: اجتماع امر و نهی /مطلب دوازدهم:قول به جواز و ادله آن«5»

و أما القسم الثاني فالنهي فيه يمكن أن يكون لأجل ما ذكر في القسم الأول طابق النعل بالنعل كما يمكن أن يكون بسبب حصول منقصة في الطبيعة المأمور بها لأجل[1] تشخصها في هذا القسم بمشخص غير ملائم لها[2] كما في الصلاة في الحمام فإن تشخصها بتشخص وقوعها فيه لا يناسب كونها معراجا و إن لم يكن نفس الكون في الحمام بمكروه و لا حزازة فيه أصلا بل كان راجحا كما لا يخفى.

و ربما يحصل لها لأجل تخصصها بخصوصية شديدة الملاءمة معها مزية فيها كما في الصلاة في المسجد و الأمكنة الشريفة و ذلك لأن الطبيعة المأمور بها في حد نفسها إذا كانت مع تشخص لا يكون له شدة الملاءمة و لا عدم الملاءمة لها مقدار من المصلحة و المزية كالصلاة في الدار مثلا و تزداد تلك المزية فيما كان تشخصها بما له شدة الملاءمة و تنقص فيما إذا لم تكن له ملائمة و لذلك ينقص ثوابها تارة و يزيد أخرى و يكون النهي فيه لحدوث نقصان في مزيتها فيه[3] إرشادا إلى ما لا نقصان فيه من سائر الأفراد و يكون أكثر ثوابا منه و ليكن‌ هذا مراد من قال: إن الكراهة في العبادة بمعنى أنها تكون أقل ثوابا.

(و أمّا القسم الثانی...):

مصنّف در مورد قسم دوم عبادات مکروهه مانند صلاة در حمام که بدل دارند، می فرمایند: نهی تنزیهی در این موارد یا بخاطر یکی از توجیهات مذکور در قسم اول می باشد (یعنی وجود مصلحت در ترک یا ملازم بودن ترک با عنوانی که مصلحت دارد و یا ارشاد به وجود مصلحت در ترک یا عنوان ملازم با ترک) و یا به جهت اینکه ارشادی بوده و دلالت بر ثواب کمتر دارد؛ یعنی مکلّف را راهنمایی می کند به اینکه این فرد از عمل یعنی صلاة در حمام که فردی از افراد صلاة است، به لحاظ تشخّص آن به خصوصیّت در حمام بودن، نسبت به افراد دیگر مثل صلاة در خانه یا صلاة در مسجد، ثواب کمتری دارد کما اینکه گاهی به لحاظ تشخّص آن به بعضی از خصوصیّات مثل بودن در مسجد از ثواب بیشتری برخوردار است.

به عبارتی یک عمل عبادی مانند صلاة زمانی که به صورت معمول و رایج امتثال گردد و هیچ خصوصیّتی متناسب یا نامتناسب با آن همراه نگردد، از یک ثواب خاصّی برخوردار است ولی زمانی که از حالت معمول و رایج خارج گردد، اگر با خصوصیّت متناسب و ملائم با آن عبادت مانند بودن در مسجد همراه گردد، ثواب آن به جهت آن مزیّت افزایش پیدا می کند و اگر با خصوصیّت غیرمتناسب و غیرملائم با آن عبادت همراه گردد، ثواب آن به جهت آن منقصت، کاهش پیدا می کند و به عبارتی اقلّ ثواباً می باشد.

خلاصه آنکه نهی در این موارد، نهی مولوی حقیقی نمی باشد تا اینکه اجتماع امر و نهی محقّق گردد و این امثله شاهدی برای قائلین به قول جواز اجتماع امر و نهی قرار گیرد.