موضوع: مقصد اول : أوامر ، فصل سوم : إجزاء/إجزاء ماموربه اضطراری از واقعی /بیان تفصیلی احتمالات«احتمال اول»

و لا يخفى أنه إن كان وافيا به يجزي فلا يبقى مجال أصلا للتدارك لا قضاء و لا إعادة.

(و لا یخفی...):

بیان تفصیلی احتمالات:

احتمال اول اینکه مأمور به اضطراری مثل صلاة با تیمم و طهارت ترابیه مانند مأمور به واقعی و صلاة با وضو و طهارت مائیه، وافی به تمام مصلحت و غرض مولا باشد؛ در این صورت مأمور به اضطراری قطعا مجزی از مأمور به واقعی بوده فلا یبقی مجال للتدارک لا قضاء و لا إعادة.

و اما نسبت به مسأله بدار و اینکه آیا در اول وقت، جایز است که عبد، مبادرت به اتیان نماز با تیمم نماید و یا اینکه لازم است تا آخر وقت صبر کند و چنانچه تمکّن از آب پیدا نکرد، اقدام به اتیان مأمور به اضطراری نماید؟

مصنّف در این زمینه می فرمایند: «و أمّا تسویغ البدار أو إیجاب الانتظار فی الصورة الاولی فیدور مدار کون العمل بمجرّد الاضطرار - مطلقا أو بشرط الانتظار أو مع الیأس عن طروّ الاختیار- ذا مصلحة و وافیا بالغرض»

یعنی مسأله جواز بدار تابع این است که مصلحت تامی که برای عمل اضطراری فرض شده است، در چه زمانی حاصل می گردد؟ اگر از همان ابتدا و با عروض حالت اضطرار، حاصل گردد؛ بدار جایز است و شخص در همان ابتدای وقت و با عروض حالت اضطرار و فقدان ماء، می تواند نماز با تیمم را بیاورد و لو اینکه بداند یک ساعت بعد واجد الماء می شود؛

و اما اگر حصول مصلحت مذکور متوقف بر انتظار باشد، باید تا پایان وقت صبر کند و اگر دسترسی به آب پیدا نکرد صلاه با تیمم را اتیان نماید و مجزی از امر واقعی باشد لذا اگر خارج از وقت هم آب پیدا کند نیازی به اعاده صلاة به صورت قضا ندارد.

و همچنین اگر حصول مصلحت مذکور متوقف بر حصول حالت یأس باشد، چنانچه در اول وقت برای مکلّف این حالت پدیدار شود که مأیوس از پیدا کردن آب تا پایان وقت می باشد، در این صورت بدار جایز است و إلّا بدار جایز نبوده و باید صبر نماید تا پایان وقت و اگر آب پیدا نکرده باشد، نماز با تیمم می آورد و اگر آب پیدا کرده باشد، نماز با وضو می آورد.