موضوع: مقدمات سیزده گانه/مقدمه دهم /مسأله سوم:تصویر قدر جامع بنابر قول صحیحی(2)

و[1] منها: أنه لا بدّ على كلا القولين من قدر جامع‌ في البين[2] كان هو[3] المسمّى بلفظ كذا [4] و لا إشكال في وجوده[5] بين الأفراد الصحيحة و إمكان[6] الإشارة إليه[7] بخواصه و آثاره؛ فإنّ [8] الاشتراك في الأثر كاشف عن الاشتراك في جامع واحد يؤثّر الكلُّ فيه[9] بذاك الجامع فيصحّ تصوير المسمّى بلفظ الصلاة مثلا بالناهية عن الفحشاء و ما هو معراج المؤمن و نحوهما.

(بخواصه و آثاره)

ضمیر موجود در «خواصّه» و همچنین ضمیر موجود در «آثاره» هردو به «قدر جامع» بازگشت می نماید و مراد مصنّف این است که ما نیازی به این نداریم که برای این قدر جامع، اسم و عنوان خاصّی تدارک ببینیم بلکه همین مقدار که می توانیم بوسیله آثار و خواصّی که بوسیله این قدر جامع پدیدار می شود، به آن اشاره نمائیم، کفایت می نماید؛ لکن برخی از محشّین گمان کرده اند که مقصود از خواصّ و آثار، خواصّ و آثار افراد صحیحه است لذا بر مصنّف ایراد کرده اند که ایشان باید ضمیر را بصورت مفرد مؤنث ذکر می نمود یعنی «بخواصّها و آثارها» أی بخواصّ الأفراد الصحیحة و آثارها و با وجود اینکه در هیچ یک از نسخ کتاب کفایه نسخه ای که در آن ضمیر «ها» باشد، وجود ندارد اما در برخی از چاپ های رایج بدون اینکه متذکّر شوند، مطابق این گمان عمل کرده و عبارت مصنّف را تغییر داده اند و لکن این گمان باطل بوده و همان طور که در گذشته نیز بصورت مفصّل بیان گردید مصنّف درصدد این است که خواصّ و آثار را مترتّب بر وجود قدر جامع بداند نه افراد کثیر و مختلفی که به حکم قاعده الواحد، نمی توانند اثر واحد را ایجاد نمایند.